Zdecydowana większość kierowców ciężarówek uważa, że pracuje po 15 godzin dziennie. Jedyną uznaną przez nich formą odpoczynku jest odpoczynek dobowy regularny lub skrócony. Cała reszta czynności stanowi dla nich pracę. Dla niektórych kierowców czas od wyjazdu z bazy do powrotu na bazę – to PRACA! Ile zatem zarabia kierowca w Polsce na godzinę? Które czynności kierowcy faktycznie wliczają się do czasu pracy?
Spis treści:
2. Jakie czynności wlicza się do czasu pracy kierowców?
3. Jakie czynności kierowcy nie wliczają się do czasu pracy?
4. Czy młotki wliczają się do czasu pracy kierowcy?
5. Czy czasem pracy kierowcy są czynności spedycyjne?
6. Czy przerwa 45 minut wlicza się do czasu pracy kierowcy?
8. Oczekiwanie na załadunek – praca czy dyspozycja?
9. Czy dyspozycja wlicza się do czasu pracy kierowcy? Czy dyspozycja to przerwa?
10. Jak rozliczać dyspozycję/dyżur?
11. Czym różni się dyspozycja od gotowości?
12. Dlaczego rozliczanie czasu pracy jest takie istotne?
Ewidencja czasu pracy kierowców jako jedyny prawny sposób na zakończenie wojny kierowców z pracodawcami
Kierowcy zawodowi i właściciele firm transportowych toczą ze sobą odwieczną wojnę, o to, kto ma rację. Czy kierowca jak „śpi w budzie” (odbiera odpoczynek w kabinie samochodu) powinien dostać wynagrodzenie za to, że pilnuje auta i towaru? Czy jeśli „na pauzie” sprząta samochód, to ta pauza liczy się do czasu pracy? Pytań jest wiele. Odpowiedzi na wszystkie pytania należy szukać w Ustawie o czasie pracy kierowców i w Kodeksie Pracy. To te dwie ustawy regulują wszystkie zawiłości zawodu kierowcy.
A dlaczego to takie ważne? Otóż aby prawidłowo obliczyć wynagrodzenie kierowcy trzeba wiedzieć, co wlicza się do jego czasu pracy, a co nie. Nie jest to zależne od „widzimisię” danego pracodawcy. Na podstawie ewidencji czasu pracy oblicza się wynagrodzenie, podatki i składki ZUS.
Jakie czynności wlicza się do czasu pracy kierowców?
Czy da się wytłumaczyć rozliczanie czasu pracy kierowców na tzw. chłopski rozum? Jeśliby to było takie proste, to nie mielibyśmy tylu nieporozumień między kierowcami, a właścicielami firm transportowych. Chłopski rozum nie przewidział, że prawo może być aż tak skomplikowane. Ale uroczyście ogłaszam, że da się to zrozumieć.
Art. 6. 1. Ustawy o czasie pracy kierowców, mówi, że czasem pracy kierowcy jest czas od rozpoczęcia do zakończenia pracy, który obejmuje wszystkie czynności związane z wykonywaniem przewozu drogowego, w szczególności:
1) prowadzenie pojazdu – oznaczone kierownicą na wydrukach tachografów cyfrowych. W przypadku pojazdów nie wyposażonych w tachografy najlepszym rozwiązaniem dla pracodawcy będzie montaż systemu GPS, który umożliwia podgląd trasy i jej czasu;
2) załadowywanie i rozładowywanie oraz nadzór nad załadunkiem i wyładunkiem – ustawienie selektora tachografu w pozycji praca inna, fizyczny załadunek/rozładunek paleciakiem lub nadzór nad załadunkiem/rozładunkiem, sprawdzenie ilości towaru i jego właściwe rozłożenie, zabezpieczenie towaru;
3) nadzór oraz pomoc osobom wsiadającym i wysiadającym – tachograf powinien zostać ustawiony w pozycji praca inna, czynność ta występuje w przewozie osób;
4) czynności spedycyjne – praca inna, weryfikacja załadowanego towaru oraz przekazanie i odbiór dokumentów związanych z przewożonym towarem;
5) obsługę codzienną pojazdów i przyczep – praca inna, tankowanie, sprawdzanie poziomu płynów eksploatacyjnych, sprawdzanie ciśnienia powietrza w kołach;
6) inne prace podejmowane w celu wykonania zadania służbowego lub zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu i rzeczy (tachograf w pozycji młotki);
7) niezbędne formalności administracyjne – odprawy celne, dokonywanie opłat drogowych, kontrole na drodze;
8) utrzymanie pojazdu w czystości.
Jakie czynności kierowcy nie wliczają się do czasu pracy?
Teraz zapraszam wszystkich kierowców, którzy liczą sobie wynagrodzenie nawet podczas snu. Ustawa o czasie pracy kierowców mówi, że do czasu pracy kierowcy nie wlicza się:
1) czasu dyżuru, jeżeli podczas dyżuru kierowca nie wykonywał pracy; wyróżniamy kilka rodzajów dyżurów:
– dyżur pełniony jako drugi kierowca w pojeździe (podwójna obsada);
– do dyżuru zaliczamy okresy wymaganych przerw w jeździe, czyli przerwy 45 minutowe (za wyjątkiem 15 minut przerwy śniadaniowej);
– dyżur jako czas oczekiwania na załadunek/rozładunek, którego czas jest znany, tzw. Awizacja;
– dyżur jako dyspozycja.
2) nieusprawiedliwionych postojów w czasie prowadzenia pojazdu – są to przerwy w prowadzeniu pojazdu, które wynikają z dodatkowych potrzeb kierowcy (zrobienie prywatnych zakupów, zatrzymanie się u znajomego);
3) dobowego nieprzerwanego odpoczynku – czyli odpoczynku dobowego regularnego 11 godzin lub skróconego do minimum 9 godzin;
4) przerwy w pracy, wynikającej ze stosowania systemu przerywanego czasu pracy – jeśli wprowadzamy przerywany system czasu pracy, to czas przerwy nie jest wliczany do czasu pracy.
Tabelka podsumowująca co wlicza się do czasu pracy kierowcy, a co nie.
Czy młotki wliczają się do czasu pracy kierowcy?
Najprościej mówiąc, do czasu pracy kierowcy wlicza się jazdę i młotki. Młotki czyli praca inna obejmuje wszystkie zadania dodatkowe, które są potrzebne do prawidłowego wykonania przewozu drogowego, czyli: nadzór nad załadunkiem, rozładunkiem, zabezpieczanie towaru, nadzór nad dokumentacją transportową, sprzątanie, tankowanie pojazdu, wymiana żarówki. Do pracy innej wlicza się też wszystkie polecenia służbowe od przełożonych nie koniecznie związane z realizacją przewozu, np. zadania na bazie transportowej, wyjazd po innego kierowcę. Ale to nie wszystko!
Czy czasem pracy kierowcy są czynności spedycyjne?
Co kierowcy rozumieją przez sformułowanie „czynności spedycyjne”? Czy zajmują się oni pozyskiwaniem zleceń, pracą handlową, organizacją transportu, planowaniem tras, wyborem środka transportu, monitorowaniem przesyłki, rozwiązywaniem problemów? Czy chodzi raczej o bardziej typowe dla kierowców prace związane z dokumentacją transportową np. dokonywaniem odpraw celnych, skanowanie dokumentów, wypisaniem protokołu reklamacyjnego? Cokolwiek by to znaczyło, jeśli jest to praca zlecona przez przełożonego, wlicza się ona do czasu pracy kierowców.
Czy przerwa 45 minut wlicza się do czasu pracy kierowcy?
Uwaga! Jest tylko jedna sytuacja, kiedy przerwa wliczana jest do czasu pracy kierowcy! Z Kodeksu Pracy wynika przepis, który do czasu pracy wlicza przerwę w pracy trwającą 15 minut, którą pracodawca jest obowiązany wprowadzić, jeżeli dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej 6 godzin. Jest to tzw. przerwa śniadaniowa. Ma ją zagwarantowany każdy pracownik na umowie o pracę, jeśli jego czas pracy w danym dniu przekracza 6 godzin. Czyli jeśli kierowca pracuje mniej niż 6 godzin, przerwa śniadaniowa mu nie przysługuje.
W przypadku kierowcy zawodowego nie ma potrzeby wprowadzania dodatkowej przerwy, skoro i tak po każdym 4,5 godzinnym okresie prowadzenia pojazdu jest on zobowiązany do odebrania przerwy trwającej 45 minut. Z tej przerwy 45 minutowej 15 minut jest potraktowane jako przerwa śniadaniowa i wlicza się ona do czasu pracy. Pozostała część przerwy traktowana jest jako dyżur. Nie wlicza się do czasu pracy.
Przestój to też praca!
Kodeks pracy wlicza do czasu pracy także czas niezawinionego przez pracownika przestoju. Przestój to czas, w którym pracownik pozostaje w gotowości do świadczenia pracy, ale z przyczyn leżących po stronie pracodawcy nie może wykonywać umówionej pracy. Co to zawiłe zdanie oznacza? Że jeśli pracodawca zaplanował na wykonanie przewozu na dany dzień 8 godzin, a kierowca wykonał je w 7 godzin 45 minut, to te 15 minut jest czasem przestoju i należy się za nie wynagrodzenie. I tu zapewne niejeden kierowca się oburzy, bo przecież nikt mu nie mówi ile przestoju miał w danym dniu…
Otóż wszystko zależy od tego, w jakim systemie czasu pracy dany kierowca pracuje. Jeśli jest to system podstawowy, to na każdy dzień zaplanowane ma 8 godzin. Jeśli danego dnia pracuje 6 godzin, to 2 godziny jest czasem przestoju. Jeśli pracuje 9 godzin to ta 1 godzina stanowi pracę w godzinach nadliczbowych. W systemie podstawowym pracują jednak kierowcy, którzy mają pracę powtarzalną i taką, którą można zaplanować na 8 godzin – w betoniarniach, piekarniach, w hurtowniach, itp.
Kierowcy autobusów na lokalnych trasach pracują często w systemie przerywanym. Natomiast w transporcie międzynarodowym i krajowym rzeczy, gdzie trasy są różne i mało powtarzalne najczęściej obowiązuje równoważny system pracy, czyli taki, w którym w jednym dniu można zaplanować kierowcy 12 godzin pracy, w innym 10 godzin, w kolejnym 3 godziny. Natomiast jeśli zsumujemy wszystkie godziny i podzielimy je przez ilość dni to średnia wychodzi 8 godzin. Tej ostatniej grupie kierowców pracy raczej nigdy nie brakuje, stąd nieczęsto słyszą oni o przestoju. Raczej zmagają się z problemem nadgodzin.
Oczekiwanie na załadunek – praca czy dyspozycja (pozostawanie w gotowości)?
Czy oczekiwanie na załadunek liczy się jako praca kierowcy? Jeśli kierowca czeka i nic nie robi to przecież nie pracuje – powie większość pracodawców! Artykuł 3 Dyrektywy 2002/15/WE precyzuje, że czas pracy to także okresy, w których kierowca nie może swobodnie dysponować swoim czasem i jest obowiązany pozostawać na swoim stanowisku pracy (w pojeździe) w gotowości do natychmiastowego podjęcia normalnej pracy. Taka sytuacja ma najczęściej miejsce podczas oczekiwania na załadunek lub rozładunek, który nie wiadomo kiedy się rozpocznie. Czas oczekiwania nie jest kierowcy znany przed jego rozpoczęciem. Nie może on zatem swobodnie dysponować swoim czasem. Zgodnie z definicją z art. 3 lit. a) dyrektywy 2002/15/WE czas pozostawania w gotowości rejestruje się go jako „inna praca”.
Czy dyspozycja wlicza się do czasu pracy kierowcy? Czy dyspozycja to przerwa?
Ten rodzaj aktywności jest najrzadziej wykorzystywany w pracy i kierowcy mają z nim spory problem. Ustawa o czasie pracy kierowcy mówi, że dyspozycja to czas, w którym kierowca zawodowy jest do dyspozycji pracodawcy, ale nie prowadzi pojazdu ciężarowego, nie wykonuje pracy innej, ani nie odpoczywa. Czyli co konkretnie robi? Otóż nic. Nie wykonuje pracy, może opuścić pojazd (kierowca nie ma obowiązku pozostawania na stanowisku pracy), ale o zaplanowanej godzinie musi na to stanowisko pracy wrócić, aby kontynuować pracę.
Dyspozycja nie wlicza się do czasu pracy. Nie jest też traktowana jako odpoczynek, który można zaliczyć do dobowego odpoczynku. Pomimo faktu, że kierowca będąc w dyspozycji de facto nie pracuje, to za czas pozostawania w dyspozycji otrzymuje rekompensatę czasem wolnym lub wynagrodzenie.
Ustawodawca podpowiada kierowcom, kiedy powinni oni ustawić w tachografie kopertę. Dyspozycja odnosi się do sytuacji takich jak:
– kierowca towarzyszy pojazdowi transportowanemu promem lub pociągiem (czas podróży jest znany);
– czas oczekiwania na przejściach granicznych (ustawodawca zakłada, że czas oczekiwania jest znany);
– w związku z ograniczeniami w ruchu drogowym (nocny zakaz jazdy, ograniczenia godzinowe w niektórych miastach).
Jak rozliczać dyspozycję/dyżur?
Rozliczanie dyżuru jest dość skomplikowane gdyż wyróżniamy kilka rodzajów dyżurów:
- Dyżur jako dyspozycja poza rozkładem czasu pracy (poza normalnymi godzinami pracy);
Dyżur jest to czas, w którym pracownik został zobowiązany do pozostawania poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę (Art. 1515. § 1. Kodeksu Pracy). Czasu dyżuru nie wlicza się do czasu pracy, jeżeli podczas dyżuru pracownik nie wykonywał pracy. Czas pełnienia dyżuru nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku. Za czas dyżuru, z wyjątkiem dyżuru pełnionego w domu, pracownikowi przysługuje czas wolny od pracy w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru, a w razie braku możliwości udzielenia czasu wolnego – wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60% wynagrodzenia.
- Dyżur jako czas oczekiwania na załadunek/rozładunek, którego czas jest znany, tzw. Awizacja – również można go zrekompensować czasem wolnym albo wypłacić 100% stawki wynikającej z osobistego zaszeregowania.
- Dyżur w trakcie aktywności kierowcy (w godzinach pracy);
Do tego dyżuru wliczana jest gotowość w załodze (pojazd jest prowadzony przez dwóch lub więcej kierowców, czas nieprzeznaczony na kierowanie pojazdem jest czasem dyżuru) oraz przerwy w jeździe przeznaczone na odpoczynek (tzw. przerwa 45 minut).
Za czas dyżuru w godzinach pracy kierowcy przysługuje wynagrodzenie w wysokości określonej w przepisach o wynagradzaniu obowiązujących u danego pracodawcy, nie niższe jednak niż w wysokości połowy wynagrodzenia, wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 30% wynagrodzenia.
W przypadku gdy kierowca, do którego stosuje się zadaniowy czas pracy, nie wypracował dobowego wymiaru czasu pracy, okresy pozostawania do dyspozycji zalicza się do czasu pracy w wymiarze 8 godzin, a w pozostałym zakresie do czasu dyżuru.
Czym różni się dyspozycja od gotowości?
Dla zwykłego człowieka pozostawanie w dyspozycji a pozostawanie w gotowości brzmi jak synonimy. I w jednej i w drugiej sytuacji kierowca czeka, aby móc kontynuować pracę. Natomiast dla ustawodawcy jest ogromna różnica pomiędzy jednym, a drugim pojęciem. W „okresach do dyspozycji” kierowca może niejako swobodnie dysponować swoim czasem, ponieważ czas dyspozycji został z góry ustalony przez pracodawcę (awizacja), ustawodawcę (przerwa 45 minut, gotowość w załodze jako drugi kierowca) lub zewnętrzne przepisy (na urzędach celnych, przeprawach promowych, zakazach jazdy). Z kolei pozostawanie w gotowości najczęściej nie jest z góry określone czasowo. Kierowca nie może swobodnie dysponować swoim czasem np. gdy dostaje pagera i oczekuje na wolną rampę. W takich sytuacjach powinien on ustawić w tachografie młotki, a czas pozostawania w gotowości wlicza się do jego czasu pracy.
Dlaczego rozliczanie czasu pracy jest takie istotne?
Obowiązek rozliczania czasu pracy nakłada na pracodawcę ustawodawca w Art. 25.
- Pracodawca prowadzi dla każdego kierowcy ewidencję czasu pracy do celów prawidłowego ustalenia jego wynagrodzenia i innych świadczeń związanych z pracą. 2. Ewidencja czasu pracy obejmuje liczbę przepracowanych godzin oraz godzinę rozpoczęcia i zakończenia pracy, liczbę godzin przepracowanych w porze nocnej, liczbę godzin nadliczbowych, dni wolne od pracy z oznaczeniem tytułu ich udzielenia, liczbę godzin dyżuru oraz godzinę rozpoczęcia i zakończenia dyżuru, ze wskazaniem, czy jest to dyżur pełniony w domu, rodzaj i wymiar zwolnień od pracy, rodzaj i wymiar innych usprawiedliwionych nieobecności w pracy, nieusprawiedliwionych nieobecności w pracy, z uwzględnieniem: 1) zapisów na wykresówkach; 2) 3) 4) wydruków danych z karty kierowcy i tachografu cyfrowego; plików pobranych z karty kierowcy i tachografu cyfrowego; wymiar innych dokumentów potwierdzających czas pracy i rodzaj wykonywanej czynności, lub 5) rejestrów opracowanych na podstawie dokumentów, o których mowa w pkt 1–3.
Sporządzanie comiesięcznych ewidencji czasu pracy na podstawie odczytu z karty kierowcy jest sygnałem dla obu stron barykady, że wynagrodzenie liczone jest sprawiedliwie. Ewidencję czasu pracy kierowca musi podpisać. Podpis kierowcy stanowi poświadczenie, że zapoznał się z dokumentem i jest on sporządzony prawidłowo. Ewidencję czasu pracy oraz listy płac przechowuje się w firmie przez okres 10 lat.
Więcej na temat rozliczania czasu pracy dowiesz się w naszym kursie https://dobryprzewoznikszkolenia.pl/info/ewidencja-czasu-pracy-kierowcow-w-5-minut/